De stekelige waterlelie is het enige nog bestaande lid van het geslacht Euryale. Hij is eenjarige, maar kan enkele jaren overblijven. De plant groeit in stilstaand ondiep water - hoogstens 2,5 m diep - en heeft een rechtopstaande, onvertakte wortelstok. De stekelige waterlelie heeft twee typen bladeren: bladeren die op het wateroppervlak drijven, en bladeren die onder water blijven. De eerste zijn rond van vorm, de tweede hartvormig. De drijvende bladeren zijn voorzien van scherpe doornen aan de rand, waaraan de waterlelie zijn populaire naam dankt.

De doornloze onderwater-bladeren zijn 4 tot 10 cm groot, de drijvende bladeren kunnen in extremo een doorsnede van wel 2,5 meter bereiken. Qua bladformaat wordt de stekelige waterlelie alleen overtroefd door de koninklijke waterlelie (Victoria regia).

Het drijvende blad is groen van boven, maar paars aan de onderzijde. Net als de drijvende bladeren zijn ook de stengels van het drijvende blad en de boven wateroppervlak verschijnende bloemstengels voorzien van scherpe stekels.

Hij produceert zetmeelrijke, witte zaden, die zoals gezegd eetbaar zijn. De plant wordt al eeuwenlang voor het oogsten van de zaden gekweekt. Dat gebeurt van oudsher in laaglandvijvers in China, Japan en vooral India. De plant groeit het best op plaatsen met hete, droge zomers en koude winters. De zaden worden verzameld in de late zomer en vroege herfst.

Wanneer de planten gezaaid worden, duurt het 30 - 45 dagen voordat de zaden op de bodem van de vijver ontkiemen. Na het ontkiemen komen de makhana plantjes naar het wateroppervlak. De boeren zorgen voor een optimale afstand van ten minste 1 x 1 meter tussen elke rij en ook tussen elke plant, en dunnen zonodig uit. De groeiperiode is van maart tot augustus. Zodra de planten volgroeid zijn, bloeit de plant in april-mei, waarna de vruchtzetting begint.

Elke plant produceert 15 tot 20 vruchten met tussen de 30 en 40 bolvormige zaden, die na rijping loskomen en aanvankelijk naar het wateroppervlak drijven om door vogels opgepikt te worden. Vervolgens zinken ze naar de vijverbodem. De vruchten bevinden aan het uiteinde van de stekelige bloeistengels en worden met de hand geoogst door makhana-boeren (-verzamelaars), in India adivasi genoemd.

 

#oorsprong en verspreiding 

 

#makhana 

Hoewel de plant in het wild groeit, is de Euryale ferox niet inheems in India maar genaturaliseerd. De oorsprong is vermoedelijk Europa en Klein-Azië. Er zijn fossielen van de zaden aangetroffen in Polen. In Gesher Benot Ya'aquov, Jacob's doorwaadbare plaats in Palestina, een waterrijke Acheulische site in het noorden van Israël hebben archeologen een fossiele plant uit het Pleistoceen gevonden, wat erop duidt dat hij daar groeide lang voordat hij India bereikte.

De archeologen vonden er bovendien bewijzen van menselijke activiteit in de vorm vuurplaatsen, dunne basalt aambeelden en verschillende soorten putstenen en hamerstenen die gebruikt zijn om de zaden te eten. Naast ongebruikte zaden zijn er ook geplette zaden gevonden die dat staven. De plant is er uitgestorven tijdens het Midden-Pleistoceen, want er zijn geen laat-Pleistocene vindplaatsen in Israel.

Vermoedelijk zijn de zaden door vogels vanuit Europa en het Midden-oosten over Azië verspreid geraakt, en heeft de plant zich daar aangepast.

Taalkundige aspecten, etymologie

Nomenclatuur

Het geslacht Euryale is genoemd naar een mythische Griekse Gorgon. Het epitheton forax is Latijn voor wild.

De eerste beschrijving van de stekelige waterlelie werd in 1805 gemaakt door Richard Anthony Salisbury in Annals of Botany, 2: 74.

 

#inleiding